Дар таърихи навини Тоҷикистони соҳибистиқлол санаҳое ҳастанд, ки на танҳо ҳамчун рӯзи тақвимӣ, балки чун рамзи сарнавиштсози миллат дар саҳифаҳои таърих сабт гардидаанд. 27 июн – Рӯзи Ваҳдати миллӣ – маҳз яке аз чунин санаҳои муқаддас ва тақдирсоз аст, ки барои мардуми тоҷик маънои сулҳ, ҳамдигарфаҳмӣ, эҳёи миллӣ ва бунёди давлатдории навинро дорад. Ин рӯз нуқтаи поён ба ҷанги таҳмилии шаҳрвандӣ ва сароғози марҳилаи нави созандагиву бунёдкорӣ дар кишвар гардид. Ваҳдати миллӣ на танҳо як падидаи сиёсӣ, балки як арзиши олии умумимиллӣ ва фалсафаи зиндагии осудаи ҷомеаи Тоҷикистон мебошад.
Истиқлоли давлатии Тоҷикистон, ки дар аввали солҳои 90-уми асри XX ба даст омад, баробари шодиву фараҳ, имтиҳони сахти таърихиро низ ба миён овард. Неруҳои дохиливу хориҷии манфиатҷӯ кишварро ба гирдоби мухолифатҳои сиёсӣ кашиданд. Ин ҷанги таҳмилӣ (1992-1997) боиси талафоти ҷонии даҳҳо ҳазор нафар, гуреза шудани беш аз як миллион аҳолӣ, хисороти азими иқтисодӣ ва хавфи аз байн рафтани давлати тозаистиқлоли тоҷикон гардид.
Дар чунин шароити вазнини сиёсиву иҷтимоӣ, ба саҳнаи сиёсат омадани шахсияти таърихӣ, фарзанди фарзонаи миллат Эмомалӣ Раҳмон ҳамчун Раиси Шурои Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон дар Иҷлосияи XVI Шурои Олӣ дар шаҳри Хуҷанд гардиши куллиро дар тақдири миллат ба вуҷуд овард. Маҳз дар ҳамин иҷлосияи тақдирсоз аввалин хиштҳои пойдевори сулҳ ва ваҳдати миллӣ гузошта шуданд. Шиори асосии Сарвари давлат “Ман ба шумо сулҳ меорам” ба ҳадафи олии давлату ҳукумат ва орзуи ҳар як фарди тоҷик табдил ёфт.
Раванди музокироти байни тоҷикон, ки бо талошҳои пайвастаи Ҳукумати Тоҷикистон ва иродаи қавии роҳбари он солҳои тӯлонӣ идома ёфт, саранҷом ба имзои Созишномаи умумии истиқрори сулҳ ва ризоияти миллӣ дар Тоҷикистон 27 июни соли 1997 дар шаҳри Москва оварда расонид. Ин сана поёни расмии ҷангро эълон кард ва барои миллати тоҷик саҳифаи нави таърихро боз намуд.
Моҳият ва фалсафаи Ваҳдати миллӣ
Ваҳдати миллӣ мафҳуми бисёрпаҳлу буда, чанд ҷанбаи муҳимро дар бар мегирад:
1. Ваҳдат ҳамчун оштии миллӣ: Ин пеш аз ҳама, бахшидани гуноҳҳои якдигар, даст кашидан аз хусумату бадбинӣ ва дарки манфиатҳои умумимиллӣ аз манфиатҳои гурӯҳиву маҳаллӣ буд. Таҷрибаи сулҳи тоҷикон дар ҷаҳон ҳамчун як модели нодир эътироф шудааст, ки дар он худи миллат тавассути гуфтушунид ва хиради азалӣ тавонист ба мухолифатҳо хотима бахшад.
2. Ваҳдат ҳамчун заминаи эҳёи давлатдорӣ: Сулҳу субот имкон дод, ки рукнҳои асосии давлатдорӣ аз нав барқарор ва таҳким бахшида шаванд. Қабули Конститутсияи нави кишвар тариқи раъйпурсии умумихалқӣ (1994), таъсиси артиши миллӣ, ислоҳоти сохторҳои қудратӣ ва ташаккули низоми устувори идораи давлатӣ маҳз самараи ҳамин сулҳу ваҳдат мебошанд.
3. Ваҳдат ҳамчун омили рушди иқтисодиву иҷтимоӣ: Ваҳдати миллӣ фазои мусоидро барои татбиқи барномаҳои стратегии давлат, аз ҷумла расидан ба истиқлолияти энергетикӣ, баромадан аз бунбасти коммуникатсионӣ ва таъмини амнияти озуқаворӣ фароҳам овард. Сохтмони иншооти азими аср ба мисли НБО-и “Роғун”, роҳҳову нақбҳои стратегӣ ва эҳёи садҳо корхонаи саноатӣ бе таъмини сулҳу ваҳдат имконнопазир буд.
4. Ваҳдат ҳамчун ҷузъи асосии ҳувияти миллӣ: Таҷрибаи талхи ҷанги шаҳрвандӣ ва расидан ба сулҳ ба як дарси муҳими таърихӣ ва ҷузъи ҷудонашавандаи хотираи таърихӣ ва ҳувияти миллии тоҷикон табдил ёфт. Ин таҷриба ба наслҳои имрӯзу оянда аҳамияти қадр кардани неъмати сулҳ ва зарурати ҳифзи якпорчагии Ватанро меомӯзонад.
Имрӯз Ваҳдати миллӣ на танҳо як ёдоварии таърихӣ, балки як омили муҳим дар муқовимат бо таҳдиду хатарҳои муосир, аз қабили терроризм, экстремизм ва дигар зуҳуроти номатлуб мебошад. Дар шароите, ки дар минтақа ва ҷаҳон равандҳои мураккаби геополитикӣ идома доранд, ҳифзи ваҳдат ва суботи дохилӣ барои Тоҷикистон аҳамияти ҳаётан муҳим дорад.
Нақши Асосгузори сулҳу ваҳдати миллӣ – Пешвои миллат, Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон ҳамчун меъмори сулҳи тоҷикон ва кафили ваҳдати миллӣ дар ин раванд барҷаста аст. Маҳз сиёсати хирадмандона ва талошҳои пайвастаи Пешвои миллат буд, ки сулҳ пойдор гардид ва ваҳдат ба арзиши муқаддаси ҳар як шаҳрванди кишвар табдил ёфт.
Вазифаи муқаддаси ҳар яки мо, бахусус ҷавонон, аз он иборат аст, ки ин дастоварди бузурги таърихиро чун гавҳараки чашм нигоҳ дорем, моҳияти онро амиқ дарк намоем ва барои таҳкими бештари он саҳм гузорем.
Ваҳдати миллӣ барои мардуми тоҷик дастоварди бузургтарини даврони истиқлолият, пойдевори устувори давлатдорӣ, сарчашмаи ободиву созандагӣ ва кафили ояндаи дурахшони кишвар мебошад. Таҷлили ҳарсолаи ин санаи фархунда як фурсати муносиб барои шукргузорӣ аз фазои орому осудаи Ватан ва таҷдиди назар ба масъулияти шаҳрвандӣ дар назди таърих ва наслҳои оянда аст. То он даме, ки дар кишвар ваҳдат, ҳамдигарфаҳмӣ ва суботи сиёсӣ ҳукмфармост, Тоҷикистон метавонад бо қадамҳои устувор ба сӯи қуллаҳои нави тараққиёт ҳаракат кунад.
Файзиддин Раҷабалиев-устоди кафедраи умумидонишгоҳии фалсафаи ДМТ
